Czasownik können móc po niemiecku
Rozgraniczenie do dürfen
W języku niemieckim warto stosować go precyzyjnie- by rozgraniczyć od innego równie często stosowanego czasownika 'dürfen' czyli móc, ale w sensie zewnętrznym jest mi wolno, bo któs mi na to pozwala. Ten trochę skomplikowany opis znaczeniowy wydaje się być konieczny, by wystrzegac się błędów w stosowaniu.
I tak polskie zdanie: 'Nie mogę przyjść do ciebie, bo mi mama nie pozwala' nie powinno być tłumaczone przez 'Ich kann nicht zu dir kommen.... , bo z kontekstu wynika, iż zdolność wewnętrzna by przyjśc być może jest, ale nie ma zewnętrznego przyzwolenia od mamy.
Właściwszym tłumaczeniem byłoby zatem: 'Ich darf nicht zu dir kommen, weil es mir meine Mutter nicht erlaubt hat, bo tak naprawde chcieliśmy powiedzieć 'nie wolno mi przyjść' ...
Odmiana przez osoby
Czasownik 'können' ma odmianę nieregularną, więc nic innego nam nie pozostaje, jak nauczyć się form jego odmiany na pamięć.
czas teraźniejszy
- JA ich kann
- TY du kannst
- ON er, sie, es kann
- MY wir können
- WY ihr könnt
- ONI/ Państwo sie/ Sie können
czas przeszły Imperfekt / Perfekt
- ich konnte / habe gekonnt
- du konntest / hast gekonnt
- er,sie,es konnte / hat gekonnt
- wir konnten / haben gekonnt
- ihr konntet / habt gekonnt
- sie konnten / haben gekonnt
Konstrukcja zdania
Ponieważ 'können' stosuje sie zazwyczaj w złożeniach z innymi czasownikami, warto zapoznać się z właściwą konstrukcją zdania. Tak jak w przypadku innych czasowników modalnych 'können' trafia w zdaniu w czasie teraźniejszym na miejsce drugie, a czasownik 'zwykły' na miejsce ostatnie, przykładowo: 'Mogę to zrobić.' będzie brzmiało ' Ich kann es machen'.Sytuacja komplikuje się trochę w czasie przyszłym, gdzie musimy posiłkować się dodatkowo czasownikiem pomocniczym 'werden'. Tutaj czasownik 'können' przesuwa sie na koniec zdania ... 'Ich werde es morgen machen können'- znaczy 'Będę mógł to zrobić jutro'.
W czasach przeszłych właściwie stosowany czasownik 'können' znajduje się na drugim lub ostatnim miejscu w zdaniu w zależności od użytego czasu przeszłego : 'ich konnte es machen' albo 'ich habe es machen können' .... W zaprzeczeniu analogicznie: ' Wir konnten es nicht machen' lub 'wir haben es nicht machen können'.
